Passend onderwijs

Saskia Sliepenbeek is al bijna 30 jaar werkzaam bij de Stichting Speciaal Onderwijs & Expertisecentra (SSOE). Ze is coördinator van het Autisme Steunpunt Zuidoost-Brabant. Dit steunpunt adviseert scholen binnen het regulier en speciaal onderwijs, het mbo, hbo en wo en de voorschoolse kinderopvang. Daarnaast is Saskia consulent voor Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE).

Tijdens de themabijeenkomst vertelt Saskia hoe passend onderwijs in Nederland is geregeld, en wat dit betekent voor leerlingen met autisme. “Een groot deel van de thuiszitters in Nederland heeft autisme,” zegt Saskia. “Een disharmonische ontwikkeling is vaak verwarrend voor de omgeving: mensen vinden het moeilijk te begrijpen dat je intelligent bent, maar niet goed kunt samenwerken. Dit moet benoemd worden als een onderwijsbehoefte, zodat de juiste ondersteuning geboden kan worden. Dan hoeft een leerling bijvoorbeeld geen groepsopdrachten te maken, of wordt daarbij ondersteund.”

Op school kan een leerling zich ook heel anders gedragen dan thuis. Saskia: “Als de ouders en de school met elkaar in gesprek gaan, kunnen zij samen een beeld vormen van het kind als geheel. De ondersteuning moet daarop aansluiten. Soms blijkt dat de school zelf niet de juiste ondersteuning kan bieden. Het samenwerkingsverband moet dan voor een oplossing zorgen. Bijvoorbeeld door een leraar uit het speciaal onderwijs in te vliegen in het regulier onderwijs.”

Handelingsgericht werken

Hoe kun je als ouder van een leerling met autisme of als levensloopbegeleider in gesprek met de school? Noëlle Pameijer, kinder- en schoolpsycholoog bij stichting Elan en samenwerkingsverband Unita, geeft de deelnemers van de themabijeenkomst een aantal concrete handvatten vanuit het handelingsgericht werken. Volgens Noëlle kun je ook als levensloopbegeleider een belangrijke bijdrage leveren aan het schoolsucces van je deelnemer. Noëlle: “Als levensloopbegeleider denk je mee en ondersteun je. Je neemt zelf geen beslissingen maar je brengt samen met betrokkenen de voors en tegens in kaart, zodat degene die de beslissing neemt dit weloverwogen kan doen.”

Samenwerking is volgens Noëlle cruciaal als het aankomt op het schoolsucces van een leerling. Noëlle: “Je zit bij elkaar omdat je allemaal wilt dat het kind met autisme het goed doet op school. Het is daarbij belangrijk dat je kennis deelt en samenwerkt, maar ook dat iedereen zijn of haar eigen rol kent. De valkuil is dat je op elkaars stoel gaat zitten.” Daarnaast is het volgens Noëlle belangrijk om de leerling zelf ook bij de inhoud van het gesprek te betrekken en respect te hebben voor zijn/haar privacy: “Geef hem of haar grip, en laat de leerling bepalen wat er wel en niet besproken mag worden.”

In het gesprek zelf moeten niet alleen zorgen geuit worden, maar moeten ook de positieve dingen aan bod komen, vindt Noëlle. “Kijk ook naar de situaties waarin het wél lukt,” zegt Noëlle. “Wat kunnen we daarvan leren? Hoe kunnen we wat thuis werkt meenemen naar school? Benut de talenten en interesses van de leerling. Uiteindelijk gaat het om de behoeften van het kind, daar moeten we goed over nadenken voordat we de omgeving gaan aanpassen.”

Ervaringen

In een aantal break-out sessies bespreken de deelnemers de handvatten die Noëlle hen biedt. In een van de sessies blijkt dat het lastig kan zijn om een leerling met autisme regie te geven. De ervaring is dat het soms lastig is voor kinderen met autisme om uit te spreken wat ze wel en wat ze niet willen bespreken. “En het gesprek gaat vaak heel snel tussen de ouders en de leraar,” zegt levensloopbegeleider Rine. “Er wordt dan langs het kind heen gepraat. Dat herken ik ook uit de theorie van Martine Delfos.” Terwijl de leerling volgens levensloopbegeleider José wel een belangrijke bijdrage kan leveren: “Mensen met autisme kunnen voor een probleem vaak zelf een oplossing bedenken die zij fijn vinden. Daar kunnen ze heel duidelijk in zijn. Ouders en leraren willen vaak zelf met oplossingen komen, terwijl die niet altijd passen bij het kind.”