Levensloopbegeleiding VAB voor mensen met autisme

Hoe maak je ruimte voor de eigenheid van je kind in een maatschappij die bol staat van verwachtingen en regels? Dat is de vraag waar ouders van zes gezinnen met één of meer autistische kinderen mee aan de slag gingen in ons project Waarborgen Eigenheid van het Kind. Projectleider en docent José De Giorgio-Schoorl nam hen in 15 lesdagen, verspreid over anderhalf jaar hierin mee.
Een spannend traject, want in plaats van een doos vol trucs of een handleiding, krijgen de ouders de uitnodiging om zelf te gaan ervaren en ontdekken. Om vanuit de beleving van henzelf en hun kind te leven en niet vanuit ‘wat hoort’. En dat is best even wennen. In onze maatschappij gaan we veel uit van doelen, van dat zaken functioneel moeten zijn en ergens toe moeten leiden en van gedrag wat daarbij past. Inclusie betekent dan vaak dat je mee kunt in die vastgestelde vormen en processen, om de doelen te bereiken ‘die iedereen hoort te bereiken’.
In dit traject oefenen de ouders met het loslaten daarvan. En dat levert veel op. Neem bijvoorbeeld de wandeling naar school. Wat nu als je ‘kom eens naast me lopen’ en ‘loop even door, want zo komen we te laat’ weglaat en in plaats daarvan aandacht hebt voor hoe je kind de route beleeft? Even met je kind stilstaan bij een steen, zien hoeveel er onderweg eigenlijk te beleven is. De wandeling duurt er mogelijk iets langer door, maar is veel ontspannener. En als gevolg daarvan jijzelf, je kind en de start van de schooldag.
En het gaat verder dan dat. Wat als je de emotie van je kind als informatie ziet? En niet als iets wat over jou gaat of wat jij op moet lossen. Vanuit socio-cognitief kennismodel leren de ouders anders naar sociale dynamiek te kijken en deze dynamiek ook anders te ervaren, als informatie. Door middel van allerlei oefeningen, en gesterkt door uitleg over hoe deze processen in ouders en kinderen werken, komt er in alle gezinnen langzaam meer ruimte voor eigenheid. En met die ruimte, komt er ook weer meer plezier, meer gedeelde aandacht en meer samen jezelf zijn. Er komt ook meer vertrouwen van ouders in zichzelf en in hun kinderen.
Hoe mooi en simpel dit ook klikt, makkelijk is het niet altijd. Want wat nu als er dingen moeten en het kind dat niet wil? Hoe blijf je dan de eigenheid zien? Een bezoek aan een dokter of naar school gaan, kun je niet zomaar overslaan omdat een kind het niet prettig vindt. Is het in dat geval dan niet toch nodig om een beetje te dwingen en je kind zich aan te laten passen? José De Giorgio laat zien dat het ook anders kan. Samen met het kind kun je de verplichte zaken niet opleggen, maar beleven. Ruimte maken voor wat het kind in die situatie graag wil en nodig heeft. De ouders oefenen ermee en zien dat het werkt. Zowel ouders als kinderen komen los uit een aangeleerde hulpeloosheid en durven aan te geven wat ze willen en vinden. Ze geven aan minder machteloosheid en minder wij-zij te ervaren. Dat leidt onder andere tot een goed gesprek op met een onderwijsconsulent en een geslaagd doktersbezoek.
Uit het onderzoek wat tijdens het traject gedaan is, komt naar voren dat ouders en kinderen meer ontspanning ervaren. Het traject met de ouders, heeft duidelijk zichtbaar effect op hun kinderen. Zij kunnen beter aangeven wat ze willen, voelen en denken. Het uitblijven van oordeel over hun gedrag biedt de kinderen ruimte om meer mee te doen, uit te proberen en te ontdekken.
De ouders hebben in het traject leren herkennen hoe het idee van maakbaarheid in onze maatschappij knellend en beperkend kan zijn voor hun kinderen en henzelf. Door voorbij te gaan aan ‘hoe het hoort’ en ‘wat anderen vinden’ ontstaat er ruimte, lucht, groei en dieper contact.
Het project Waarborgen Eigenheid van het Kind is afgerond. De onderzoeksresultaten zijn bekend en gedeeld met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, die dit project financieel mogelijk heeft gemaakt. De inzichten uit dit project laten volgens ons zien dat prestatiedruk en verwachtingen die in onze maatschappij een grote rol spelen, ten koste gaan van de eigenheid van kinderen (en volwassenen). Dit heeft een groot negatief effect op de mentale gezondheid. Dit project laat, zij het op zeer kleine schaal, zien dat het ook anders kan. En dat dat werkt. Daarom onderzoeken we de komende tijd hoe we een vervolg kunnen geven aan dit project. Nieuws hierover zullen we delen op onze website en social media en in onze nieuwsbrief.
Meer weten over de basis onder dit project? In ons rapport Autisme vanuit Maatschappelijk Perspectief Bekeken lees je er meer over.