Jan-Pieter Teunisse: van participatie naar betekenisvol leven

Afbeelding

Jan-Pieter koos voor dit thema omdat het zijn eigen ontwikkeling in het denken over levensloopbegeleiding weergeeft. "Autisme heb je je hele leven: van geboorte tot overlijden. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar autisme. Onderzoekers hadden in het verleden veel aandacht voor kinderen en jongeren, minder voor volwassenen. Juist ieder volwassen persoon wil zijn of haar leven zo zelfstandig mogelijk inrichten. Je krijgt met andere dingen te maken dan wanneer je nog niet volwassen bent, zoals werk of een relatie. Per levensfase is het daarom belangrijk om te kijken wat iemand met autisme nodig heeft," vertelt Jan-Pieter.

Cruciale momenten in de levenslijn

Er zitten cruciale momenten in een levenslijn, bijvoorbeeld veranderingen. Voor mensen met autisme kan het moeilijk zijn als er dingen gebeuren die afwijken van de routine. Laat staan als er grote veranderingen plaatsvinden. Iemand gaat zelfstandig wonen, of krijgt een relatie. Dit kan een grote uitdaging zijn en reden tot verstoring van de balans. Levensloopbegeleiders begeleiden deelnemers aan de pilot Levensloopbegeleiding hierin. Samen gaan ze op zoek naar wat mogelijk is en past bij de deelnemer. Zodat de deelnemer zichzelf kan zijn en kan deelnemen aan de maatschappij op zijn of haar manier.

Levensloopbegeleiding: drie principes

Volgens Jan-Pieter zijn er drie belangrijke principes van levensloopbegeleiding:

Burgerschapsparadigma / waardigheidsparadigma

"We gaan er al snel vanuit dat iedereen moet kunnen deelnemen aan onze maatschappij. Dat is een middel om je leven vorm te geven, maar dat moet niet het hoogste doel zijn. Mensen met autisme kunnen succesvol deelnemen en functioneren in de maatschappij, maar tegelijkertijd diep ongelukkig zijn. Daarom staat het waardigheidsparadigma centraal. Kijk naar de waardigheid van de deelnemer en ga met hen in gesprek over wat voor hem of haar de belangrijkste waarden zijn", vertelt Jan-Pieter.

Zelfregie

Jan-Pieter gaat verder: "Jezelf kennen en waarderen, zodat je bewuste keuzes kunt maken. Weet je wat je dromen zijn? Je voorkeuren en behoeftes? Dat zelfbewustzijn kan voor mensen met autisme soms moeilijk zijn. Sommige mensen met autisme vinden het moeilijk om te dromen over de toekomst. Een levensloopbegeleider kan hierbij ondersteunen door het gesprek aan te gaan."

Empowerment

"Tot slot empowerment", vervolgt Jan-Pieter. "De levensloopbegeleider staat naast een persoon met autisme. Niet er boven. Er is een gelijkwaardige verhouding. Wat is voor iemand met autisme belangrijk? Leer iemand goed kennen en bekijk wat jullie samen kunnen doen."

Digitaal én interactief

Tijdens de themabijeenkomst was er gelegenheid om via de chat vragen te stellen. Daar werd gretig gebruik van gemaakt. Zo werd het een interactieve bijeenkomst. We behandelen een vraag hieronder.

"Moet je overal waar je komt aangeven dat je autisme hebt?", vraagt iemand. "Dat is zeker niet nodig,” vindt Jan-Pieter. “Geef bijvoorbeeld aan waar je moeite mee hebt. Dat kan soms al voldoende zijn. Zou het je op dat moment helpen om uit te spreken of je autisme hebt, of niet? Ga ik nu heel erg vastlopen als ik het niet aangeef? Als je van jezelf weet dat je vastloopt kun je het beter wel vertellen", zegt Jan-Pieter.

Breakout sessie

Halverwege de sessie ging de groep van ongeveer 60 deelnemers uit elkaar om in subgroepjes verder te praten over ‘een betekenisvol leven’. Zij mochten daarna in een aantal woorden een samenvatting geven over de themabijeenkomst. Een quotes van een levensloopbegeleider was: "Ons werk is geen voorschrijvende methode, maar een rijkgevulde gereedschapskist."

Verhelderend

Mirjam Glastra is levensloopbegeleider binnen de groep uit Groningen en vond dat Jan-Pieter een verhelderend verhaal had. "Een mooi voorbeeld dat Jan-Pieter noemde is om samen met de deelnemer een soort bijsluiter te maken met wat de deelnemer tijdens een stress situatie nodig heeft. Deze bijsluiter kun je bijvoorbeeld aan je leraar of collega geven. Hoe beter de ander weet wat iemand met autisme nodig heeft, hoe makkelijker het voor iedereen wordt."

José de Nobel is sinds april levensloopbegeleider in de regio Haarlem. Dit is haar tweede digitale themabijeenkomst. "Ik vermoed dat deze digitale themabijeenkomst voor sommige mensen zelfs makkelijker toegankelijk is dan fysiek op locatie bijeenkomen", vertelt José. José realiseert zich door de themabijeenkomst hoe belangrijk het voor iemand met autisme is om zijn of haar bestaansrecht te ervaren. "Die vanzelfsprekendheid is er vaak niet door het gevoel anders te zijn waardoor lijden voor lief wordt genomen", zegt José.

Wil je meer weten over Jan-Pieter Teunisse? Lees het interview in Autisme Magazine.

Vanuit autisme bekeken organiseert de themabijeenkomsten in aanvulling op de trainingen van de regionale groepen die deelnemen aan de pilot Levensloopbegeleiding. De bijeenkomsten zijn bedoeld voor levensloopbegeleiders, deelnemers en hun naasten. Het doel van deze themabijeenkomsten is enerzijds de betrokkenen extra kennis en inspiratie te bieden over specifieke domeinen of doelgroepen, die misschien niet voor iedereen relevant zijn. Anderzijds bieden de themabijeenkomsten levensloopbegeleiders, deelnemers en naasten de gelegenheid elkaar te ontmoeten en ervaringen te delen.