Recensie: Survivalgids voor autistische studenten van Kinge Siljee

Ikzelf (Anne) ben ik alweer tien jaar student-af. In 2011 studeerde ik af als film- en televisiewetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In mijn studententijd begon er net wat meer aandacht te komen voor autistische studenten, maar aanpassingen of begeleiding stonden nog in de kinderschoenen. Bij het lezen van dit boek was ik benieuwd: had ik destijds iets aan dit boek gehad?

Ervaringen van autistische studenten

De teksten in het boek zijn gebaseerd op ervaringen van autistische studenten. Kinge interviewde 54 studenten (waarvan ongeveer de helft de studie niet haalde!). 90% van de geïnterviewden gaf aan autistisch genoemd te willen worden en vandaar dat in het boek gekozen is voor identity-first language (‘autistische studenten’, in plaats van ‘studenten met autisme’). In deze recensie zal ik dat daarom ook aanhouden.

Hoezo moeten de autistische mensen weer hun best doen om te overleven? Kan dat niet anders?

Volgens Kinge moeten studies meer worden aangepast op neurodiversiteit. Maar dat is nog lang niet zover, en tot die tijd is er dus deze gids. Daarnaast gaat het boek ook over zorgen die álle studenten hebben, en niet per se alleen autistische studenten.

Vanuit autisme bekeken streeft net als Kinge naar een maatschappij waarin iedereen kan leren op een manier die bij de persoon past: in de samenleving van de toekomst is het recht om te leren, ontwikkelen, wonen en werken voor iedereen waargemaakt. Iedereen kan zichzelf zijn en zich op eigen wijze ontwikkelen. Zo nodig met (intensieve) ondersteuning.

Kinge schrijft in haar boek over de ondersteuning die je als student kunt krijgen en vooral waar je recht op hebt. En ook wat je kunt doen als aanpassingen geweigerd worden en je dus te maken krijgt met discriminatie en uitsluiting.

Hoe het boek in elkaar zit

Elk hoofdstuk behandelt een onderwerp dat je tegen kunt komen tijdens je studententijd. Dat is heel breed: er zijn bijvoorbeeld ook hoofdstukken over werk en over vrije tijd.

Ieder hoofdstuk begint met een opsomming van hoofdpunten uit de tekst eronder. Dit helpt bij het onderscheiden van de hoofd- en bijzaken, iets waar autistische mensen moeite mee kunnen hebben. Ik heb weleens in boeken gezien dat er achteraan het hoofdstuk nog even een samenvatting gegeven werd, maar nog nooit dat het vooraf gedaan werd. Ik vond dit zelf een erg prettige manier van lezen. Ik begreep de tekst daardoor beter en kon de rode draad beter volgen.

Daarnaast staan er in het boek handige checklists of lijstjes met vragen, bijvoorbeeld om uit te kunnen rekenen wat je inkomsten en uitgaven zijn, of hoe je de keuze voor een opleiding kunt maken.

Ondertiteling van een allesbehalve autistisch persoon

Kinge zegt van zichzelf dat ze allesbehalve autistisch is. Ze scoort heel laag op autismetesten, en is daarom een goed voorbeeld van een neurotypisch persoon. Ik vind dat ze goed uit kan leggen hoe neurotypische mensen werken, en hoe dat verschilt van autistische mensen. Zo legt ze ook bepaalde sociale vaardigheden heel duidelijk uit en beschrijft ze hoe verschillende onderwijsvormen werken (bijvoorbeeld hoorcollege of werkcollege), en wat daar van je verwacht wordt. Dit maakt het voorspelbaar en dat is iets wat ik goed had kunnen gebruiken toen ik begon met studeren, want ik had geen idee wat me te wachten stond. Ze legt de basis uit: de ongeschreven regels die anderen vaak automatisch door lijken te hebben, maar autistische mensen soms niet.

Openheid over autisme

Kinge raadt aan om van tevoren (voor er problemen zijn) al naar je studieadviseur te gaan en te vertellen dat je autistisch bent. Dit kan problemen in de toekomst voorkomen of sneller oplossen. Als je het vroeg aangeeft, zijn docenten welwillender. Het boek biedt hiervoor een aantal voorbeeldmails, bijvoorbeeld om te melden dat je autistisch bent of om hulp te vragen.

Ze stimuleert studenten ook om in gesprek te blijven met docenten en de studieadviseur, en om actief te vragen naar aanpassingen. Mijn ervaring als autistische student is dat je inderdaad zelf moet vragen naar aanpassingen. Er is geen lijstje van aanpassingen die je kunt krijgen en ze worden je niet zomaar aangeboden. Ik heb daarover meerdere gesprekken moeten voeren met mijn studieadviseur en bij elke docent moest ik het weer opnieuw uitleggen. De vraag is alleen: voor hoe veel autistische studenten is ‘het gesprek aangaan’ zo’n hoge drempel dat ze het niet aangaan, en uiteindelijk uitvallen? Mijn vermoeden is dat dit vaak gebeurt.

Omarm je eigen identiteit!

Het standpunt van Kinge wordt meerdere malen duidelijk gemaakt in het boek: je mag zijn wie je bent.

‘Liegen over wie je bent is ontkennen wie je bent. Je hebt het recht om geaccepteerd te worden zoals je bent, inclusief door jouzelf.’

Ook benadrukt ze dat je als autistisch persoon oké bent. Je hoeft jezelf niet aan te passen, want dat kost veel energie. Dat sluit helemaal aan bij de missie van VAB: we streven naar een samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn.

Als je even een peptalk nodig hebt op dit gebied, dan is dit boek een grote aanrader. Naast een boek over studeren, is het dus ook een boek over oké zijn met jezelf:

‘Als het enige wat je leert van dit boek is dat je prima bent zoals je bent, dan ben ik al voor het grootste deel geslaagd.’

Ik denk dat Kinge daar zeker in geslaagd is. Door dit boek ga je zeker genieten van de reis door je studie heen, zoals de ondertitel van het boek ook zegt.

Wil je het boek van Kinge kopen? Dat kan op de website van Amsterdam University Press.