Autisme en vervoer

Vervoer is belangrijk voor je zelfstandigheid. Kunnen gaan en staan waar je wilt geeft vrijheid. Je kunt reizen met het openbaar vervoer of met eigen vervoer. Wil je je rijbewijs halen? Er zijn rijscholen die zich speciaal richten op mensen met autisme. 

Openbaar vervoer

Als je wilt reizen met het openbaar vervoer (trein, bus) is het handig om de dienstregeling te snappen: hoe laat rijdt de trein of bus, en hoe laat kom je dan aan. Je moet leren omgaan met de OV-chipkaart en je hebt te maken met andere reizigers. 

Ook is belangrijk dat je kunt omgaan met veranderingen in de dienstregeling. Het openbaar vervoer rijdt niet altijd zoals van tevoren gepland. Je reis kan altijd anders kan gaan dan je dacht. 

Tegelijkertijd geeft het openbaar vervoer je veel vrijheid, zeker als je geen rijbewijs hebt. Als je zelf met de trein of bus kunt reizen, ben je veel minder afhankelijk van anderen. Het kan tijd en moeite kosten om te leren reizen met het openbaar vervoer, maar voor veel mensen is het ook zeer de moeite waard!

GoOV is een app op je smartphone die je helpt om zelfstandig te reizen. 

Rijbewijs halen

Heb je autisme en wil je je rijbewijs halen? Het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheid) zal een medische keuring vragen. De keuringsarts gebruikt daarbij de Checklist risicofactoren ASS van het CBR.  

Autisme kan op verschillende manieren invloed hebben op het (leren) autorijden:  

  • Inschatten wat een ander gaat doen en daarop anticiperen
    Het uitgangspunt is natuurlijk dat iedereen zich aan de verkeersregels houdt, maar andere mensen doen nogal eens onverwachte dingen. Hoe beter je dat kunt zien aankomen, hoe kleiner de kans op ongelukken.      
  • Je aandacht verdelen 
    Als je hier moeite mee hebt, kun je zorgen voor zo min mogelijk afleiding. Denk bijvoorbeeld aan de radio, een passagier die praat, telefoneren tijdens het rijden, enzovoort. 
  • Controle over je eigen gedrag 
    Andere verkeerdeelnemers doen soms onverwachte dingen of houden zich niet precies aan de verkeersregels. Kun je dat accepteren, of leidt dat tot (extra) stress?
  • Situaties overzien
    Misschien heb je net wat meer tijd nodig om een situatie te overzien. Een passagier zonder autisme kan dat als vervelend ervaren, omdat die persoon zelf bijvoorbeeld eerder zou afremmen. Dit geeft nogal eens misverstanden tijdens het rijden. De vraag is dan of de informatieverwerking inderdaad de oorzaak is. Als de chauffeur door autisme de details goed waarneemt en net wat meer tijd nodig heeft om de hele situatie te overzien, hoeft dat geen probleem te zijn voor de veiligheid. Anders had hij zijn rijbewijs niet gehaald. Als er andere factoren meespelen, zoals vermoeidheid, spanningen of medicijngebruik, kan er wel een probleem zijn in de rijvaardigheid. 
  • Rituelen of routines
    Rituelen en vaste routines kunnen lastig zijn in het verkeer. Als bijvoorbeeld een wegopbreking onverwacht je vaste route belemmert, wat gebeurt er dan? Als zo'n situatie mogelijk tot paniek leidt, kun je je hierop voorbereiden. Een navigatiesysteem kan een handig hulpmiddel zijn. Dat is een kwestie van uitproberen, want zo'n routeplanner kan ook juist op je zenuwen werken. Een andere strategie is om op een rustig moment na te gaan wat er onderweg kan gebeuren (wegopbreking, brandstof op, file, lekke band) en te bedenken wat je in zo'n situatie kunt doen. Als die situatie dan werkelijk optreedt, weet je wat je mogelijkheden zijn.
  • Medicijnen
    Sommige medicijnen beïnvloeden de rijvaardigheid. Het kan zijn dat je daardoor geen rijbewijs kunt halen. Als je al autorijdt en je krijgt (nieuwe) medicatie voorgeschreven, let dan op een eventuele invloed op de rijvaardigheid. Als je wilt blijven autorijden, kun je je arts vragen om andere medicatie of om de dosering aan te passen. Als je de medicatie echt nodig hebt en er geen alternatief is, moet je accepteren dat je (nog) niet kunt autorijden. 

Wetgeving en voorzieningen

Het kan zijn dat je een aantekening op je rijbewijs krijgt dat je alleen met een automaat mag rijden (dus niet in een handgeschakelde auto). De meerkosten voor een automaat worden doorgaans NIET vergoed door de gemeente (sociaal vervoer) of UWV (vervoer naar werk). 

De standaard periodieke herkeuring vanwege autisme is sinds 1 oktober 2013 vervallen. Alleen bij uitzondering wordt geadviseerd om periodiek te herkeuren. Na je 75e jaar zijn herkeuringen wel verplicht, maar dat geldt voor iedereen. 

Autorijscholen

Het kan handig zijn om een rijschool te kiezen die rekening houdt met je autisme. Deze kun je vinden via wegwijzer-autisme.nl