Bestuurder in het onderwijs

Een kind met autisme ontwikkelt zich in zijn of haar eigen tempo en volgorde. Kinderen met autisme met een normale intelligentie lopen vaak op cognitief gebied (logisch denken) voor en op sociaal gebied achter bij andere kinderen. Daardoor ontstaat het risico op zowel overvraging als onderschatting.

Overvraging speelt vaak bij het zelf oppakken van taken, plannen, omgaan met deadlines en druk. Onderschatting speelt vaak op het gebied van leervaardigheden en intelligentie. Dat brengt vanzelfsprekend een andere onderwijsbehoefte met zich mee.

Maatwerk in onderwijs én zorg is nodig om leerlingen met autisme een veilige omgeving te bieden waarin zij zich evenwichtig kunnen ontwikkelen. Beter passend onderwijs voorkomt schooluitval en thuiszitters.

Overvraging en onderschatting geeft stress

Zowel overvraging als onderschatting kan spanningen geven. Dit betekent dat een leerling met autisme op sommige eigen interessegebieden heel veel weet of kan, en tegelijk sommige simpele dagelijkse handelingen niet kan uitvoeren. Problemen ontstaan als de omgeving verwacht dat het kind zich gedraagt volgens de sociale norm. Als het kind dat niet kan, denken mensen in de omgeving dan nog wel eens dat het kind lui, brutaal of slecht opgevoed is. 

Bekend is dat hersenen die onder spanning en stress staan niet kunnen leren. Zo kunnen de verschillen met leeftijdsgenoten onbedoeld en onnodig groter worden.

Ruimte voor diversiteit in het onderwijs

De onderwijsaanpak zou niet gericht moeten zijn op gemiddelden, maar ruimte moeten geven aan diversiteit. Er is maatwerk in onderwijs én zorg nodig om ieder kind zich volop te laten ontwikkelen, en dat geldt zeker voor kinderen met autisme. 

Hoe kun je inclusief onderwijs stimuleren?

Als bestuurder/directeur van een samenwerkingsverband kun je:

  • samen met de schooldirecteur beleid ontwikkelen om een inclusieve school te worden en erop toezien dat dit ook in de praktijk wordt gebracht
  • een inclusieve visie op zorgplicht voor alle leerlingen delen met alle scholen en samenwerkingspartners
  • scholen meer vrijheid geven om maatwerk te leveren 

Als directeur/schoolleider kun je:

  • inclusief denken en verantwoordelijkheid nemen voor elk kind. Zo houd je alle kinderen binnenboord
  • meewerken aan aanpassingen in de schoolorganisatie, bijvoorbeeld: schooltijden, of het aantal vakken dat een leerling volgt
  • ouders zien als pedagogische partners en hun ervaringsdeskundigheid raadplegen 
  • de juiste deskundigheid op gebied van onderwijs en zorg binnenhalen en hiermee een klein intern expertiseteam inrichten. Dit team kan leerkrachten samen met ouders van advies voorzien
  • aandacht en budget vrijmaken voor professionalisering van leerkrachten als het gaat om de eigen houding en reflectie

Wat kun je doen voor leerlingen met autisme?

  • Het leren omgaan met autisme vraagt tijd, energie, interesse en onderling overleg. Het begeleiden van een leerling met autisme is een doorlopende zaak. Geef hiervoor ruimte. 
  • Sta garant voor continuïteit in de begeleiding van een leerling met autisme gedurende de gehele schooltijd.
  • Vraag de directie om de zorg op school aan leerlingen met autisme te beschrijven en check of voor individuele leerlingen met autisme maatwerkoplossingen worden uitgewerkt in een handelings- of begeleidingsplan. Betrek hier altijd de ouders bij.
  • Zie erop toe dat de visie en het beleid van school zijn ingebed in een zorgstructuur op school, waarin de begeleiding van leerlingen met autisme goed geregeld is en voor alle betrokkenen transparant en duidelijk is.
  • Sta voor een schoolcultuur waarin docenten bereid zijn om zich te verdiepen in een leerling met autisme en zich gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor het tegemoet komen aan onderwijsbehoeften van deze leerling.
  • Vraag na of docenten en mentoren intern en bovenschools een beroep doen op deskundige begeleiding en ondersteuning bij het aanbieden van onderwijs aan leerlingen met autisme.
  • Vraag na of er op school een persoonlijke mentor of coach aanwezig die een leerling met autisme door de jaren heen begeleidt en de vinger aan de pols houdt.
  • Check regelmatig hoe de samenwerking met ouders georganiseerd is. Informeren school en ouders elkaar regelmatig? Maak ouders partner in de zorg voor leerlingen.
  • Zie erop toe dat de school samenwerking zoekt in de regio met externe deskundigen of specialisten die bij de zorg aan leerlingen met autisme betrokken zijn.
  • Vraag na hoe de leerlingen met autisme worden begeleid bij belangrijke schakelmomenten in hun schoolloopbaan, zoals de overgang van primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs en de overgang van het voortgezet onderwijs naar arbeid of een vervolgopleiding. Dit zijn cruciale begeleidingsmomenten.