'In het reguliere voortgezet onderwijs is niet altijd ruimte om af te wijken. Maar dat is wel nodig'

In het schooljaar ’23 – ’24 voerde VAB het project ‘Maatwerk in Contact’ uit voor betere afstemming tussen leerlingen met autisme en hun school. Er zijn daartoe op drie soorten middelbare scholen gesprekken opgezet tussen leerlingen met autisme en hun mentoren. Zo is kennis opgedaan over hoe leerlingen met autisme beter hun plek kunnen vinden op school. “Alleen al door bewust met elkaar in gesprek te gaan, verbeterde het onderlinge contact”, stelt projectleider Martin Schravesande vast.  

Afbeelding
schoolklas

 

Leren van elkaar  

Een gymnasium in Apeldoorn, een scholengemeenschap in Zwolle en een praktijkschool in Groningen deden mee aan dit project. Martin was bij meerdere gesprekken aanwezig. “Er was sprake van een wederzijds leerproces: wat doen mentoren waardoor het contact tussen school en leerling verbetert en waarbij hebben ze hulp nodig? Dit soort gesprekken helpt leerlingen echt hun plek te vinden. Alleen al door bewust bij elkaar te gaan zitten, verbetert het onderlinge contact. Cruciaal is dat je de tijd neemt voor leerlingen om hun verhaal te doen. Dan vertellen ze uiteindelijk zelf waar ze tegen aan lopen en wat ze nodig hebben om het goed te doen op school.”  

Investeren in attitude  

De gesprekken hebben Martins overtuiging versterkt dat onderling contact belangrijker is dan specialistische kennis over autisme. “Investeren in de attitude van leraren en met name mentoren loont. Dat wil zeggen: ervoor zorgen dat zij openstaan voor leerlingen die anders zijn. Door écht de tijd te nemen voor deze leerlingen, onbevangen te luisteren, rust te bieden en flexibiliteit te tonen. Niet alleen leerlingen met autisme profiteren daarvan, maar ook leerlingen met andere vormen van neurodiversiteit zoals ADHD.”  

Tips en adviezen voor scholen en ouders

Martin schrijft een rapport over de resultaten van het project. Dat vormt straks de basis voor een communicatieproduct met concrete adviezen voor middelbare scholen en ouders. “Het communicatieproduct laat zien hoe scholen kunnen werken aan de attitude van leerkrachten, wat dat oplevert en hoe je daarbij keuzes kan maken. Ook komen er nuttige tips in te staan voor ouders, bijvoorbeeld hoe je als ouder aan een school uitlegt wat jouw kind nodig heeft om goed te functioneren.” Voor geïnteresseerde lezers heeft Martin op zijn website alvast een lijst met eerdere publicaties over pedagogiek.  

Bewuste keuze voor het voortgezet onderwijs  

Het project ‘Maatwerk in Contact’ richt zich bewust op het voortgezet onderwijs. Het idee is dat meer leerlingen met autisme passend onderwijs kunnen krijgen op reguliere scholen als er geïnvesteerd wordt in geduldig, warm en aandachtig contact.  “Veel leerlingen met autisme komen pas in de problemen wanneer ze de overstap maken vanuit het basisonderwijs. Plotseling komen ze in een groter schoolgebouw terecht, met elk lesuur een andere docent en veel meer prikkels en chaos.” De gevolgen? Verzuim, langdurige uitval en doorstroom naar het speciaal onderwijs. Dat kan en moet anders, betoogt Martin. “In het reguliere voortgezet onderwijs is niet altijd ruimte om af te wijken. Maar dat is wel nodig. Het speciaal onderwijs raakt overbelast, is kostbaar en bovendien vaak geen goede oplossing voor de leerlingen om wie het gaat.”  

Scholen meekrijgen  

Martin beseft dat niet elke middelbare school wil investeren in attitudeverandering en afstemming.  “Het vraagt om een bepaalde bereidheid die er niet altijd is. Ook worden scholen overladen met adviezen vanuit verschillende organisaties, dus het is een uitdaging de boodschap over te brengen.” Toch probeert hij zoveel mogelijk scholen in het voortgezet onderwijs mee te krijgen. Zodat ook leerlingen die net even anders zijn zich thuis voelen, beter kunnen leren en niet onnodig doorstromen naar het speciaal onderwijs.