Leidinggevende

Als leidinggevende heb je veel invloed op het werkplezier van je medewerkers, inclusief werknemers met autisme. Wat kun je doen doen voor een goede werkomgeving? Hoe ga je om met onverwacht gedrag?

Belangrijk is dat iedereen zich geaccepteerd voelt zoals hij is. Alleen dan kan samenwerking tot bloei komen. Een open houding en direct contact maken zijn de belangrijkste manieren om onderling begrip te krijgen en handelingsverlegenheid te doorbreken. 

Invloed van autisme op werk

Mensen met autisme hebben vaak te maken met zowel onderschatting als overschatting. Zij worden vaak onderschat op het gebied van leervaardigheden en intelligentie, en overschat bij het zelf oppakken van taken, plannen, omgaan met deadlines, druk en sociaal contact. Er kan veel spanning ontstaan als een medewerker met autisme het gevoel heeft dat hij of zij niet voldoet aan de verwachtingen van de omgeving. Onder spanning kan overprikkeling ontstaan, soms met onvoorspelbaar gedrag als gevolg.

De Gesprekshulp voor werk geeft een indruk van de invloed die autisme kan hebben op jouw medewerker. De gesprekshulp is samen met werknemers met autisme ontwikkeld en is geschreven vanuit het perspectief van de werknemer. 

Wat kun je doen als je vermoedt dat een medewerker autisme heeft?

Wat doe je als leidinggevende als je vermoedt dat bij een werknemer autisme zou kunnen spelen? Hoe maak je dit op een respectvolle manier bespreekbaar? Het is een dilemma. Een leidinggevende is geen psychiater. 

Als je autisme noemt kan het zijn dat je medewerker zich er niet in herkent. En het kan natuurlijk zijn dat hij of zij helemaal geen autisme heeft. Dit schaadt dan vaak het vertrouwen. Je kunt wel concrete gedrag of het functioneren en de eventuele problemen bespreekbaar maken zonder er een ‘label’ aan te koppelen.

Wat kun je doen wanneer je weet dat er sprake is van autisme​?

Je kunt interesse tonen in je medewerker en het gesprek aangaan om beter te begrijpen wat autisme voor hem betekent. Dit kan helpen om beter samen te werken. Leren om effectief samen te werken is een proces, waarin iedereen zal moeten investeren. Ga het gesprek niet uit de weg. Welke punten relevant zijn, verschilt per persoon. Het is sterk afhankelijk van het karakter en de eigenschappen van het individu en van het soort werk dat hij doet.

Voorbeelden van gespreksonderwerpen kunnen zijn (het belang van):

  • Afspraken maken en nakomen
  • Prioriteiten stellen en deze toelichten
  • Concreet communiceren in de mail
  • Veranderingen tijdig aankondigen, toelichten en tijd geven voor het wennen hieraan.
  • Evaluatiemomenten afspreken om de kwaliteit van de onderlinge samenwerking te bespreken
  • Bespreekbaar maken van autisme en wat u hierbij kunt doen. Bijvoorbeeld:
    • Is er behoefte aan een vast aanspreekpunt op de werkvloer?
    • Wil de medewerker werken met een vast takenpakket?
    • Heeft de medewerker behoefte aan planmatig werken (taken opdelen in stappen, werken met tijdsplanning, volgorde 
werkzaamheden vastleggen)?
    • Is het nodig om afspraken en boodschappen visueel te maken (schema’s, pictogrammen, lijstjes op groot planbord bijvoorbeeld)?
    • Zijn er aanpassingen nodig op de werkplek?

En verder

  • Sta open voor praktische oplossingen en kleine aanpassingen. Randvoorwaarde daarvoor is dat de bedrijfscultuur waarin mensen met autisme werkzaam zijn, open staat voor verandering en diversiteit. Zie de lijst Aanpassingen op het werk voor werknemers met autisme. Deze lijst is samen met bedrijfsartsen, arbodienstverleners en werknemers met autisme opgesteld. 
  • Zorg voor begeleiding. Dat kan het beste in de vorm van natuurlijke steunstructuren, zoals ouders, collega’s, de leidinggevende, een maatje of vrienden en vriendinnen. Zet professionele ondersteuning vanuit de GGZ of een re-integratiebureau alleen in als het nodig is, maar dan wel zo snel mogelijk.
  • Creëer de randvoorwaarden zodat mensen met autisme zelf zo veel mogelijk kunnen oplossen in plaats van alle verantwoordelijkheid uit handen te nemen. Tijdelijk extra begeleiding door iemand met kennis van en ervaring met autisme kan helpen om de talenten van je werknemer beter te benutten en zwakke punten in kaart te brengen en te ontwikkelen en integratie in de werkorganisatie goed te organiseren. 
  • Evalueer regelmatig. Mensen met autisme zijn ermee geholpen wanneer zij in kaart brengen wat goed en minder goed kunnen, en wat ze nodig hebben om goed te functioneren op het werk. Deze punten kunnen in regelmatige evaluerende gesprekken met collega’s, begeleider en leidinggevende worden besproken. Plan deze gesprekken op gezette momenten.
  • Mensen met autisme lopen het gevaar om in de standaard beoordelingssystematiek structureel onvoldoende te worden beoordeeld. Met name op competenties zoals samenwerken, flexibiliteit, aanpassingsvermogen, plannen en prioriteren. Heb oog voor de grenzen die autisme met zich meebrengt en spreek met  uw werknemer bij hem passende ontwikkeldoelen af.
  • Persoonlijke ontwikkeling: Standaard trainingsaanbod gericht op vergroten van persoonlijke effectiviteit en leiderschap is vaak niet effectief. Overweeg om specifieke trainingen gericht op autisme & communicatie of tijdelijke persoonlijke coaching van een expert. Als je investeert in uw werknemer zodat hij beter kan omgaan met zijn autisme op het werk, draagt dit bij aan het zelfvertrouwen en verbetert het prestaties en werksfeer.
  • Verken in overleg met jouw medewerkers met autisme of een Autisme Ambassade interessant is voor jouw organisatie. Autisme ambassadeurs zijn open over hun autisme en dragen kennis over autisme uit in de organisatie waar zij werken. In grotere organisaties krijgen zij steun van een netwerk: collega’s die ervoor zorgen dat betrokkene zijn ambassadeursrol kan vervullen en dat deze aansluit op andere activiteiten in het kader van diversiteitsbeleid in de organisatie. Het netwerk functioneert als een ambassade. Het helpt om contacten te leggen, bijeenkomsten te organiseren en draagt uit dat de organisatie open staat voor diversiteit.

Meer informatie