Levensloopbegeleiding: van een pilot naar invoering bij gemeenten

In dit artikel kijken we terug op de pilot samen met deelnemer Gijs en levensloopbegeleiders Yoko en Bart. Hoe hebben zij de samenwerking met VAB ervaren? Ook kijken we vooruit met Jan Verschuren, die zich bezighoudt met de implementatie van levensloopbegeleiding bij gemeenten.  

Levensloopbegeleider Yoko  

Yoko is levensloopbegeleider in Haarlem. Als ze terugkijkt op haar ervaring met de pilot, neemt ze vooral ‘de klik’ mee als belangrijk uitgangspunt om een begeleidingstraject aan te gaan of niet. “De klik is belangrijk om mee van start te gaan. Enige gelijkheid in kernwaarden en omgang is wel een vereiste. Ik vond het waardevol om tijdens de eerste periode de tijd te nemen om een band te laten ontstaan. Het zorgde ervoor dat ik de deelnemer goed leerde kennen en kan vertrouwen op zijn kwaliteiten. Door dit vertrouwen kan ik de deelnemer meer volgen vanuit gelijkwaardigheid in plaats van vooropgestelde doelen in de rol van professional.”

Ze vindt het als levensloopbegeleider een belangrijke taak om samen met de deelnemer op zoek te gaan naar de kern van het zijn, zoals ‘wie ben ik ook alweer’. “Voor mensen met autisme is het lastig om te accepteren wie ze zijn. In hun leven zijn er vele momenten geweest van afwijzing. Dit leidt tot overtuigingen als: ‘ik ben niet oké’", zegt Yoko. “In de levensloopbegeleiding wil ik samen vanuit de eigen kernwaardes en kwaliteiten zoeken waar en hoe voldoening te halen valt.”

“Mijn mooiste ervaring is om te zien hoe mooi mensen met autisme zijn", vertelt Yoko. “Ik bewonder de creativiteit, gevoeligheid, behoefte aan verbinding en doorzettingskracht van de deelnemers. Het zijn kwaliteiten die haaks staan op het beeld dat meestal geschetst wordt over autisme.” Ze vindt dat levensloopbegeleiding op een zo jong mogelijke leeftijd beschikbaar moet zijn voor mensen met autisme. “Het kan een hoop schade voorkomen als mensen met autisme zo vroeg mogelijk weten hoe zij goed kunnen functioneren binnen de maatschappij. Nog mooier zou het zijn als de maatschappij accepteert dat we allemaal anders zijn en vanuit het individu redeneren, in plaats vanuit het systeem.”

Deelnemer Gijs en levensloopbegeleider Bart  

In Den Haag werd in november 2019 een groep opgezet. Sindsdien zijn levensloopbegeleider Bart en deelnemer Gijs een duo. “Het was het idee van mijn ouders om deze begeleiding te starten", vertelt Gijs. “Ik vond het eigenlijk moeilijk en eng om hieraan te beginnen.” Bart ging zijn rol als levensloopbegeleider aan met veel nieuwsgierigheid en openheid. “Ik vind het belangrijk dat levensloopbegeleiding een andere manier van zorg biedt. En dan vooral het menselijke aspect eraan, dat je kwetsbaarheid mag tonen en dat als kracht mag zien", zegt Bart. “Als ik kijk naar Gijs, heeft hij echt stappen gemaakt in de afgelopen jaren. Dat heeft hij vooral zelf gedaan en ik heb naast hem mogen staan. Ik denk dat het ook heeft bijgedragen dat ik mezelf heb mogen laten zien.”

“Levensloopbegeleiding heeft mij veel geholpen om angsten en moeilijkheden in het dagelijks leven te overkomen en ze niet langer moeilijk of eng te maken", zegt Gijs. “Ik heb met veel dingen geen problemen meer en zonder mezelf ook niet meer af van alles. Ondertussen ben ik verhuisd naar Ierland en is er veel veranderd in mijn leven in een korte tijd.” Bart ziet die verandering ook: “Gijs moest echt over een drempel heen en zijn blik verbreden. We zijn gaan fietsen samen en hebben geoefend een bestelling te doen in een restaurant of te pinnen met een pinpas. Nu woont hij in Ierland, is hij de wereld aan het rondreizen en heeft hij een vriendin. Dat is toch waanzinnig.”

“Dan denk je, heeft hij mij nog wel nodig?", zegt Bart. “Maar die behoefte aan begeleiding blijft, hij loopt nog steeds tegen dingen aan. Zo zit hij nu in een andere fase in zijn leven waar je te maken hebt met nieuwe uitdagingen.” Gijs vindt dat levensloopbegeleiding voor meer mensen met autisme beschikbaar moet zijn: “Het heeft mij veel geholpen en ik denk dat het voor andere mensen ook een grote hulp kan zijn.” Bart is het daarmee eens. “Het is het soort begeleiding waarbij geen druk wordt uitgeoefend op het eindresultaat. Gijs vond doelen waar druk op stond erg vervelend. Maar kijk wat hij nu behaald heeft, door mee te bewegen in zijn tempo. En af en toe mag je wel een zetje geven, maar hij moet het wel zelf willen.”

Een vooruitblik: levensloopbegeleiding in meer gemeenten  

“De geleerde lessen uit de pilot gaan we samen met gemeenten en lokale aanbieders implementeren in de bestaande structuren en regelgeving", vertelt Jan Verschuren, onderdeel van het implementatieteam LLB-VAB. “We geven met levensloopbegeleiding maatwerk waarmee we geen vaste aanpak hebben, maar kijken naar wat die persoon op dat moment nodig heeft. Wij willen alleen maar voor beweging zorgen in het leven van de persoon met autisme.”

“We hebben nu eerst verkend welke gemeenten openstaan voor vernieuwing", vertelt Jan. “In die aanpak zoeken we ook lokale aanbieders die het lef hebben om levensloopbegeleiding samen met ons te ontwikkelen in deze gemeenten. Binnen dit driehoekje, VAB, lokale aanbieders en gemeenten, kijken we welke burgers we zouden kunnen ondersteunen, wat dat vraagt voor de partijen en hoe we dat gaan doen.”

“We zetten ons in om tot 2026 zoveel mogelijk gemeenten te ondersteunen en te komen tot de implementatie van levensloopbegeleiding. Dan kan onder andere door subsidie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Als kennisorganisatie helpen wij met de implementatie. Onze doelstelling is het gedachtegoed achter levensloopbegeleiding zoveel mogelijk te verspreiden", zegt Jan. “Je gunt het namelijk iedereen om op een laagdrempelige manier ondersteuning te krijgen die levensbreed, levensvolgend en zo mogelijk levenslang is. En dan bovendien door iemand met wie je een mooie klik hebt. Met inzet van Levensloopbegeleiding VAB ontlasten we de professionele hulp.”

Wil je op de hoogte blijven van de voortgang? Schrijf je in voor de nieuwsbrief! Wil je ook gebruik maken van Levensloopbegeleiding VAB? Schrijf je in op de interesselijst.