Themabijeenkomst autisme en de kracht van muziek met Mathieu Pater

Stichting Papageno

Stichting Papageno werd in 1997 opgericht door Jaap en Aaltje van Zweden. Hun zoon Benjamin heeft autisme en destijds kregen ze geen hoopvol beeld voorgeschoteld. Ze konden hun zoon maar beter uit huis laten plaatsen, aldus de artsen. Jaap en Aaltje gingen in het buitenland op zoek naar behandelingen voor hun zoon. Met die kennis kwamen ze terug naar Nederland en daar ontstond Stichting Papageno uit. In eerste instantie was muziektherapie er nog helemaal niet bij betrokken, maar toen ze zagen hoe hun zoon reageerde op muziek en hoe het de taalontwikkeling op gang bracht, is Papageno zich steeds meer gaan specialiseren in muziektherapie voor kinderen en jongeren (en inmiddels ook volwassenen) met autisme.

Stichting Papageno heeft zo’n 22 in autisme gespecialiseerde muziektherapeuten door heel Nederland heen. De muziektherapie wordt meestal aan huis gegeven; in een vertrouwde omgeving. Ouders, broertjes en zusjes kunnen desgewenst meedoen, meeluisteren of opnames bekijken van de therapie.

De kracht van muziek

Mathieu laat ons tijdens de themabijeenkomst ervaren hoe groot de invloed van muziek is op hoe we denken. Hij laat twee keer dezelfde reeks foto’s zien van weilanden en bos. De eerste keer staat er een droevig muziekje onder. Wat opvalt, is dat je als kijker dan let op hoe donker de foto’s zijn en hoe donker de lucht op de foto’s is. De tweede keer staat er een vrolijker muziekje onder. Ineens vallen je de jonge dieren op de foto op en zie je meer een lentesfeer. Van dit effect wordt in films en op tv veel gebruik gemaakt om bijvoorbeeld de spanning te verhogen.

Wat Mathieu hiermee wil zeggen? Muziek is tot meer in staat dan je denkt. Daardoor is het ook mogelijk om er mensen mee te helpen. Kinderen die veel prikkels binnenkrijgen bouwen soms een muurtje op om zich te beschermen tegen prikkels en kunnen daardoor meer naar binnen gericht raken. Muziek is zo flexibel toepasbaar dat je bijna op iedereen kan aansluiten en dat muziek over die muur heen kan gaan.

Met muziek kun je bijvoorbeeld de taalontwikkeling van een kind stimuleren. Bijvoorbeeld door een liedje te zingen en dat niet af te maken: ‘Altijd is Kortjakje…’ Het kind krijgt dan de neiging om de zin af te maken. Mathieu geeft het voorbeeld van een jongetje dat zó’n fan was van Buurman en Buurman, dat hij alleen nog maar praatte als Buurman. De ouders hoorden de eigen stem van hun kind niet meer en wilden als laatste hoop muziektherapie proberen. Door te zingen kwam de eigen stem van de jongen weer terug, want als je zingt is het erg moeilijk om dat in de stem van een typetje te doen.

Hoe werkt muziektherapie?

Volgens Mathieu en Stichting Papageno werkt muziektherapie dus. Maar waarom? En hoe? Zorgverzekeraars willen dat graag weten voor ze de therapie gaan vergoeden. Stichting Papageno maakt daarom onder andere filmpjes, om dit te laten zien.

Ze maakten bijvoorbeeld een filmpje van Freek. Met hem werkt de muziektherapeut onder andere aan flexibiliteit. Freek wil graag zelf bepalen hoe het gaat. De muziektherapeut voegt soms wat onvoorspelbaarheid toe, zodat Freek flexibeler leert te zijn. Dit kan overigens alleen als het contact er al is tussen de muziektherapeut en het kind/de jongere. Als het uitdagen mislukt, kan het zijn dat die muur zomaar weer tussen ze in staat, of zelfs dubbel. Freek wordt blij en gelukkig van de muziektherapie, vertelt zijn moeder: ‘We hoeven niet alles aan te passen. Hij wordt er ook gewoon heel blij van.’ Hier kun je het filmpje zelf ook bekijken.

Zelf aan de slag met muziek(therapie)?

Je hoeft niet muzikaal te zijn. Bezig zijn met muziek kan op elk niveau. Je kunt samen verschillende activiteiten doen:

• Samen muziek luisteren (en erover in gesprek gaan). Stel bijvoorbeeld de vragen: wat vind je van deze muziek? Wanneer zou je dit opzetten? Welke instrumenten hoor je?
• Samen muziek spelen. Speel bijvoorbeeld twee noten en vraag welke noot hoger is en welke lager. Muziek spelen kan met een instrument, maar ook door bijvoorbeeld op de tafel een ritme te spelen.
• Samen muziek maken. Bijvoorbeeld samen een rap schrijven. Zoek een beat op internet, bedenk een thema en tekst.